පෙනහළු පිළිකා

• පෙනහළු පිළිකා යනු පෙනහළු වල සෛල පාලනයෙන් තොරව වර්ධනය වන රෝගයකි.
• පෙනහළු පිළිකා සඳහා අංක එකේ අවදානම් සාධකය වන්නේ සිගරට් දුම්පානයයි.
• පෙනහළු පිළිකා සාමාන්‍යයෙන් කුඩා සෛල සහ කුඩා නොවන සෛල ලෙස ප්‍රධාන වර්ග දෙකකට කාණ්ඩගත කෙරේ.
• පෙනහළු පිළිකා ඇති බොහෝ දෙනෙකුට පිළිකාව දියුණු වන තුරු රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වයි.

පෙනහළු පිළිකා ඇතිවීමට හේතුව කුමක්ද?

පෙනහළු පිළිකා රෝග යාන්ත්‍රණයට පෙනහළු ආස්තර (Epithelial) සෛලවල ජානමය සහ අපිජානමය (Epigenetic) වෙනස්කම් සමුච්චය වීම ඇතුළත් වන අතර එය පාලනයකින් තොරව සෛල වර්ධනයට මග පාදයි. එය ප්‍රධාන වශයෙන් පිළිකා කාරක (පිළිකා ඇතිකරවන සාධක), විශේෂයෙන් දුම්කොළ දුමාරයට නිරාවරණය වීම, මගින් මෙහෙයවනු ලබන අතර නිශ්චිත අණුක සහ සෛලීය අවධීන් හරහා ඉදිරියට යමින් පිළිකාවක් බවට වර්ධනය වේ.

1. හානිකර කාරකයන්ට නිරාවරණය වීම (ආරම්භක අදියර)

• දුම්කොළ දුම පෙනහළු පිළිකාවට ප්‍රධාන හේතුවයි. එහි වැදගත් පිළිකා කාරක වන පොලිචක්‍රීය ඇරෝමැටික හයිඩ්‍රොකාබන් (Poly Aromatic Hydrocarbons – PAHs) සහ නයිට්‍රොසැමයින් (Nitrosamines) වැනි පිළිකා කාරක අඩංගු වේ.
• අනෙකුත් අවදානම් සාධක අතරට:
  • රේඩෝන් වායුව
  • ඇස්බැස්ටෝස්
  • වායු දූෂණය
  • ජානමය නැඹුරුතාවයක්

මෙම පිළිකා කාරක මගින් ශ්වසන පද්ධතියේ, විශේෂයෙන් කුඩා ශ්වසන මාර්ග සෛල වල, ජානමය (DNA) හානි සිදු වේ.

2. ජානමය සහ අපිජානමය වෙනස්කම් (ප්‍රවර්ධන අවධිය)

පිළිකා කාරක වෙත නැවත නැවත නිරාවරණය වීම හේතුවෙන්:

• පිළිකා ඇති කළ හැකි පිළිකා ජනක ජාන (ඔන්කෝජීන/ Oncogenes) – (උදා: KRAS, EGFR, ALK, MET) සක්‍රීය කිරීම.
• පිළිකා මර්දන ජාන (උදා: TP53, RB1, PTEN) අක්‍රිය කිරීම.
• ඉහත සඳහන් දේ ඇතිකිරීමට DNA මෙතිලීකරණය සහ හිස්ටෝන් වෙනස් කිරීම වැනි අපිජානමය වෙනස්කම් පහසුකම් සලසයි.    

මෙම විකෘති නිසාවෙන්:

• නියාමනයෙන් තොරව සෛල ප්‍රගුණනය වීම.
• අසාමාන්‍ය සෛල ඉවත් කිරීමට ශරීරයට ඇති හැකියාව (Apoptosis) දුබලකිරීම
• නව රුධිර වාහිනී සෑදීම (Angiogenesis)
• අසාමාන්‍ය සෛල වලට එරෙහිව ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය නැගීසිටීම වීම වැළැක්වීම

3. අසාමාන්‍ය සෛල සහ පූර්ව පිළිකා (පූර්ව පිළිකා අවධිය)

• කුඩා ශ්වසන මාර්ගවල ශ්ලේෂ්මල පටලයේ සහ වායු හුවමාරුව සිදුවන බුබුලු (ඇල්වෙයෝලයි/ Alvioli) අපිච්චදයේ (පාදස්ථ පටලයට පිටතින්) මෙම අසාමාන්‍ය සෛල එකතු වීම හේතුවෙන් පූර්ව පිළිකාව ඇති වේ.

4. පිළිකා (ආක්‍රමණ අවධිය)

• මෙම අසාමාන්‍ය සෛල කුඩා ශ්වසන මාර්ගවල ආස්තරනයේ පාදස්ථ පටලය පසාරුකරගෙන යාබද පෙනහළු පටක ආක්‍රමණය කරමින් පිළිකාවක් බවට පත්වේ.
• ඉක්බිතිව මෙම පිළිකාව, රුධිර වාහිනී, වසා නාල සහ පෙනහළු ආවරණය (ප්ලූරා/ Pleura) තුළට ආක්‍රමණය කරයි. දුරස්ථ අවයව වලට පැතිරයාම (මෙටාස්ටේසිස්/ Metastasis) මින් පසු සිදුවේ.

5. පිළිකා පැතිරීම (මෙටාස්ටේටිස්/ Metastasis)

• පෙනහළු පිළිකා සාමාන්‍යයෙන් පැතිරෙන්නේ:
  • වසා ගැටිති
  • මොළය
  • අස්ථි
  • අක්මාව
  • අධිවෘක්ක ග්‍රන්ථි

බොහෝ රෝගීන් තුළ රෝග විනිශ්චය කරන අවස්ථාවේදී පෙනහළු පිළිකාව දුරස්ථ අවයව වලට පැතිර ගොස් ඇති අතර, බොහෝ විට එය සුව කිරීමට බැරි තරම්ය.

6. පෙනහළු පිළිකා වර්ග

1. කුඩා නොවන සෛල මගින්ඇතිවන පෙනහළු පිළිකා (Non-Small Cell Lung Cancer – NSCLC) – රෝගීන්ගෙන් ~85%
   • ග්‍රන්ථික සෛල පිළිකා (ඇඩිනොකාසිනෝමා/ Adenocarcinoma): වායු බුබුලු (Alvioli/ ගර්ත) සෛල වලින් හට ගනී; බොහෝ විට දුම් නොබොන්නන් තුළ දක්නට ලැබෙන්නේ මෙම වර්ගයේ පිළිකායි. පෙනහළුවල    පර්යන්තවල පිහිටීම විශේෂත්වයකි.
   • ආස්තර සෛල පිළිකා (Squamous Cell Carcinoma): විශාල ශ්වසන මාර්ගවල හට ගනී; බොහෝ විට දුම් බොන්නන් තුළ දක්නට ලැබෙන්නේ මෙම වර්ගයේ පිළිකායි.
   • විශාල සෛල පිළිකා: දරුණු වර්ගයේ පිලිකාවකි (Poor Prognosis)
2. කුඩා සෛල මගින්ඇතිවන පෙනහළු පිළිකා (Small Cell Lung Cancer – SCLC) – රෝගීන්ගෙන් ~15%
   • පෙනහළු වල හෝමෝන ස්‍රාවය කරන සෛල වලින් හට ගනී.
   • වේගවත් වර්ධනය, දුරස්ථ අවයව වලට කලින්ම පැතිර යාම, මෙම වර්ගයේ පිළිකා දුම්පානයට දැඩි ලෙස සම්බන්ධයි. සුව කිරීමට බැරි තරම්ය.

රෝග ලක්ෂණ

පෙනහළු පිළිකා සඳහා විවිධ රෝග ලක්ෂණ මිනිසුන්ට තිබිය හැකිය. පෙනහළු පිළිකා ඇති සමහර පුද්ගලයින්ට සුළු අසනීපයක සාමාන්‍ය රෝග ලක්ෂණ පමණක් තිබිය හැක. පෙනහළු පිළිකා ඇති බොහෝ පුද්ගලයින්ට පිළිකාව දියුණු වන තුරු රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වයි.

පෙනහළු පිළිකා රෝග ලක්ෂණ:

• නරක අතට හැරෙන හෝ පහව නොයන කැස්ස.
• පපුවේ වේදනාව.
• හුස්ම හිරවීම.
• වීස් එක (Wheezing).
• කැස්ස සමග ලේ පිටවීම.
• හැම වෙලාවෙම හරිම මහන්සියක් දැනීම.
• නොදන්නා හේතුවක් නොමැතිව බර අඩු වීම.
• කටහඬේ රළුබව: කටහඬේ ඇතිවන වෙනස්වීමක් නිසා එය රළු හෝ වෙහෙසකාරී ලෙස ඇසෙයි.

පෙනහළු පිළිකා සමඟ සමහර විට සිදුවිය හැකි අනෙකුත් වෙනස්කම් අතරට නැවත නැවත නියුමෝනියාව ඇතිවීම සහ පෙනහළු අතර ප්‍රදේශයේ පපුව තුළ ඉදිමුණු හෝ විශාල වූ වසා ගැටිති ඇතුළත් විය හැකිය.

මෙම රෝග ලක්ෂණ වෙනත් රෝග සමඟද ඇති විය හැක. ඔබට මෙම රෝග ලක්ෂණ තිබේ නම්, එහි හේතුව සොයා ගැනීමට උපකාර කළ හැකි ඔබේ වෛද්‍යවරයා සමඟ කතා කරන්න.

රෝග විනිශ්චය

• පෙනහළු පිළිකා සඳහා නිර්දේශිත එකම පරීක්ෂණ පරීක්ෂණය වන්නේ අඩු මාත්‍රාවකින් යුත් පරිගණක ටොමොග්‍රැෆි (අඩු මාත්‍රාවකින් යුත් CT ස්කෑන් හෝ (Low Dose CT – LDCT ලෙසද හැඳින්වේ) ය.
• දුම්පානය කිරීමේ ඉතිහාසය සහ වයස හේතුවෙන් රෝගය වර්ධනය වීමේ වැඩි අවදානමක් ඇති වැඩිහිටියන් සඳහා පමණක් පෙනහළු පිළිකා පරීක්ෂාව නිර්දේශ කෙරේ.

1. මූලික පරීක්ෂාවන්:

• ශරීරය පරීක්ෂා කිරීම : වෛද්‍යවරයා ඔබේ පපුව සහ හදවත හොඳින් පරීක්ෂා කරනු ඇත.
• පෙනහළු ක්‍රියාකාරීත්ව පරීක්ෂණය (Spirometer/ ස්පයිරෝමීටරය) : මෙම පරීක්ෂණ මගින් ඔබේ පෙනහළු කොතරම් හොඳින් ක්‍රියා කරනවාද යන්න මනිනු ලබන අතර පිළිකාව පෙනහළු ක්‍රියාකාරිත්වයට ඇති කරන බලපෑම තක්සේරු කිරීමට උපකාරී වේ.
• පපුවේ එක්ස් කිරණ පරීක්ෂණය (Chest X-ray) : පපුවේ එක්ස් කිරණ පරීක්ෂණයක් යනු පෙනහළු වල පිළිකා හෝ වෙනත් සැක සහිත ප්‍රදේශ වැනි අසාමාන්‍යතා සොයා බැලීම සඳහා කරන ඉක්මන් හා පොදු පරීක්ෂණයකි.
• CT ස්කෑන් පරීක්ෂණය : CT ස්කෑන් පරීක්ෂණයක් මගින් පපුවේ එක්ස් කිරණ පරීක්ෂණයකට වඩා පෙනහළු වල සවිස්තරාත්මක රූප ලබා දෙන අතර, එමඟින් වෛද්‍යවරුන්ට කුඩා පිළිකා හඳුනා ගැනීමට සහ අවට ප්‍රදේශ තක්සේරු කිරීමට ඉඩ සලසයි.
• රුධිර පරීක්ෂණ : රුධිර පරීක්ෂණ මගින් සමස්ත සෞඛ්‍යය පිළිබඳ තොරතුරු සැපයිය හැකි අතර පිළිකාවට සම්බන්ධ නිශ්චිත සලකුණු හඳුනා ගැනීමට උපකාරී වේ.

2. රෝග විනිශ්චය තහවුරු කිරීම සඳහා පරීක්ෂණ:

• ජෛව පරීක්ෂණය : බයොප්සි (Biopsy) පරීක්ෂණයක් යනු පිළිකාවේ වර්ගය සහ අවධිය තීරණය කිරීම සඳහා අන්වීක්ෂයක් යටතේ පරීක්ෂා කිරීම සඳහා පෙනහල්ලෙන් කුඩා පටක සාම්පලයක් ගැනීමයි.
• සෛල විද්‍යාව සඳහා සෙම (Sputum) සාම්පල පරීක්ෂණය : මෙම පරීක්ෂණය මගින් පෙනහළු පිළිකාවක් තහවුරු කිරීමට උපකාරී වන අසාමාන්‍ය සෛල හඳුනා ගැනීම සඳහා පෙනහළු වලින් ලබාගන්නා ශ්ලේෂ්මල සාම්පල පරීක්ෂා කරයි.

3. පිළිකා පැතිරීම තීරණය කිරීම සඳහා පරීක්ෂණ:

• PET-CT ස්කෑන් : මෙම ස්කෑන් පරීක්ෂණයේදී විකිරණශීලී ට්‍රේසරයක් භාවිතා කර පරිවෘත්තීය ක්‍රියාකාරකම් වැඩි වූ ප්‍රදේශ හඳුනා ගන්නා අතර එමඟින් පිළිකා පැතිරීම පෙන්නුම් කළ හැකිය.
• MRI ස්කෑන් පරීක්ෂණය : චුම්භක අනුනාද රූප (MRI) මගින් මොළයේ සහ ශරීරයේ අනෙකුත් කොටස්වල සවිස්තරාත්මක රූප ලබා දී පිළිකා පැතිරීම තක්සේරු කළ හැකිය.
• අස්ථි ස්කෑන් : අස්ථි ස්කෑන් පරීක්ෂණයක් මගින් පිළිකාව අස්ථි වලට පැතිරී ඇත්දැයි හඳුනා ගැනීමට උපකාරී වේ.

4. වෙනත් රෝග විනිශ්චය ක්‍රියා පටිපාටි:

• බ්රොන්කොස්කොපි (Bronchoscopy) : පෙනහළු පරීක්ෂා කිරීමට සහ පටක සාම්පල එකතු කිරීමට බ්රොන්කොස්කෝප් එකක් (කැමරාවක් සහිත තුනී, නම්‍යශීලී නලයක්) ශ්වසන මාර්ගයට ඇතුල් කරනු ලැබේ.
• මීඩියාස්ටිනොස්කොපි (Mediastinoscopy) : ආලෝකමත් උපකරණයක් භාවිතයෙන් පෙනහළු අතර ප්‍රදේශය (mediastinum) පරීක්ෂා කිරීම සඳහා කරන සුළු සැත්කමක්.
• ශ්වාස නාල වල අල්ට්රා සවුන්ඩ් (Endobronchial Ultrasound – EBUS) : පෙනහළු පිළිකා හඳුනා ගැනීමට සහ අසල ඇති වසා ගැටිති වලට පිළිකා පැතිරීම තක්සේරු කිරීමට උපකාරී වන බ්‍රොන්කොස්කෝප් එකක් අල්ට්රා සවුන්ඩ් සමඟ ඒකාබද්ධ කර ඇති පරීක්ෂණයකි.

ප්‍රතිකාර

පෙනහළු පිළිකා වර්ගය සහ එය කොතරම් දුරට පැතිරී ඇත්ද යන්න මත පදනම්ව, පෙනහළු පිළිකා සඳහා ප්‍රතිකාර ක්‍රම කිහිපයකින් සිදු කෙරේ. කුඩා සෛල නොවන පෙනහළු පිළිකා ඇති පුද්ගලයින්ට ශල්‍යකර්ම, රසායනික චිකිත්සාව, විකිරණ චිකිත්සාව, ඉලක්කගත චිකිත්සාව හෝ මෙම ප්‍රතිකාරවල සංයෝජනයක් මගින් ප්‍රතිකාර කළ හැකිය. කුඩා සෛල පෙනහළු පිළිකා ඇති පුද්ගලයින්ට සාමාන්‍යයෙන් විකිරණ චිකිත්සාව සහ රසායනික චිකිත්සාව මගින් ප්‍රතිකාර කරනු ලැබේ.

• සැත්කම්:වෛද්‍යවරුන් පිළිකාව කපා ඉවත් කරන සැත්කමක්.
• රසායනික චිකිත්සාව:පිළිකාව හැකිලීමට හෝ විනාශ කිරීමට විශේෂ ඖෂධ භාවිතය. ඖෂධ ඔබ ගන්නා පෙති හෝ ඔබේ ශිරා තුළට ලබා දෙන ඖෂධ හෝ සමහර විට දෙකම විය හැකිය.
• විකිරණ චිකිත්සාව:පිළිකාව විනාශ කිරීම සඳහා අධි ශක්ති කිරණ (එක්ස් කිරණවලට සමාන) භාවිතා කිරීම.
• ඉලක්කගත චිකිත්සාව:පිළිකා සෛල වර්ධනය හා පැතිරීම වැළැක්වීම සඳහා ඖෂධ භාවිතය. ඖෂධ ඔබ ගන්නා පෙති හෝ ඔබේ ශිරා තුළට ලබා දෙන ඖෂධ විය හැකිය. මෙම ප්‍රතිකාරය භාවිතා කිරීමට පෙර ඉලක්කගත ප්‍රතිකාරය ඔබේ පිළිකා වර්ගයට සුදුසු දැයි බැලීමට ඔබට පරීක්ෂණ ලැබෙනු ඇත.

පෙනහළු පිළිකා වළක්වා ගන්නේ කෙසේද?

1. දුම්පානයෙන් වළකින්න:

• පෙනහළු පිළිකා ඇතිවීමට ප්‍රධානතම හේතුව දුම්පානයයි, එය බොහෝ අවස්ථාවන්ට හේතු වේ.
• වසර ගණනාවක් දුම්පානය කිරීමෙන් පසුව වුවද, දුම්පානය නතර කිරීමෙන් ඔබේ අවදානම සැලකිය යුතු ලෙස අඩු වේ.
• අක්‍රීය දුම්පානයෙන් වළකින්න, මන්ද එය සෞඛ්‍ය අවදානමක් ද ඇති කරයි.

2. පාරිසරික සාධකවලට නිරාවරණය වීම සීමා කරන්න:

• වායු දූෂණය: පෙනහළු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කළ හැකි වායු දූෂකවලට නිරාවරණය වීම අඩු කරන්න.
• රේඩෝන්: රේඩෝන් යනු නිවෙස්වල දක්නට ලැබෙන විකිරණශීලී වායුවක් වන අතර එය පෙනහළු පිළිකා සඳහා ප්‍රධාන හේතුවකි. ඔබේ නිවසේ රේඩෝන් පරීක්ෂා කර අවශ්‍ය නම් මට්ටම් අඩු කිරීමට පියවර ගන්න.
• සේවා ස්ථාන උපද්‍රව: ඔබ ඇස්බැස්ටෝස්, සිලිකා හෝ ක්‍රෝමියම් වැනි පිළිකා කාරක ද්‍රව්‍ය සමඟ වැඩ කරන්නේ නම්, ඒවාට නිරාවරණය වීම අවම කිරීමට පියවර ගන්න.

3. අනෙකුත් සාධක:

• ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම්: නිතිපතා ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් මගින් පෙනහළු පිළිකා අවදානම අඩු කිරීම ඇතුළුව සෞඛ්‍යමය වාසි රැසක් ඇත.
• සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක්: පලතුරු සහ එළවළු බහුල ආහාර වේලක් පිළිකාවෙන් යම් ආරක්ෂාවක් ලබා දිය හැකිය.
• පෙනහළු පිළිකා පරීක්ෂාව: ඔබට පෙනහළු පිළිකා ඇතිවීමේ ඉහළ අවදානමක් තිබේ නම් (උදා: දුම්පානය කිරීමේ ඉතිහාසය හේතුවෙන්), පෙනහළු පිළිකා පරීක්ෂණ විකල්ප පිළිබඳව ඔබේ වෛද්‍යවරයා සමඟ සාකච්ඡා කරන්න.

4. පෙනහළු පිළිකා රෝග ලක්ෂණ ගැන දැනුවත් වන්න (රූපය 6.3):

• නොනැසී පවතින කැස්ස: පහව නොයන හෝ නරක අතට හැරෙන කැස්සක්, විශේෂයෙන් එය ඔබේ සුපුරුදු කැස්සට වඩා අලුත් හෝ වෙනස් නම්.
• රුධිරය හෝ සෙම සමඟ කැස්ස: මෙය පෙනහළු වල රුධිර වහනයක ලකුණක් විය හැකි නමුත්, එය සැමවිටම පෙනහළු පිළිකාවක රෝග ලක්ෂණයක් නොවේ.
• පපුවේ වේදනාව හෝ අපහසුතාව: මෙය නිරන්තරයෙන් පැවතිය හැකිය, නැතහොත් හුස්ම ගැනීම, කැස්ස හෝ සිනාසීම සමඟ නරක අතට හැරිය හැකිය.
• හුස්ම හිරවීම: හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවයක් හෝ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවයක් දැනීම, විශේෂයෙන් වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කරන විට.
• හුස්ම හිරවීම: හුස්ම ගන්නා විට විසිල් ශබ්දයක් ඇතිවීම, එය ශ්වසන මාර්ගය පටු වීමේ ලකුණක් විය හැකිය.
• කටහඬේ රළුබව: ඔබේ කටහඬේ ඇතිවන වෙනස්වීමක් නිසා එය රළු හෝ වෙහෙසකාරී ලෙස ඇසෙයි.

5. වෙනත් විය හැකි රෝග ලක්ෂණ:

• ආහාර රුචිය නැති වීම: වෙනදාට වඩා අඩුවෙන් කුසගින්න දැනීම හෝ ආහාර රුචිය නොමැතිකම.
• නොදැනුවත්වම බර අඩු වීම: උත්සාහ නොකර හෝ නොදන්නා හේතුවක් නොමැතිව බර අඩු කර ගැනීම.
• තෙහෙට්ටුව: වෙහෙසකර බවක් හෝ දුර්වල බවක් දැනීම, විශේෂයෙන් එය නොනවතින සහ පැහැදිලි කළ නොහැකි නම්.
• උරහිස් වේදනාව: උරහිසේ වේදනාව හෝ අපහසුතාව, එය පිළිකාව අවට ප්‍රදේශවලට පැතිරීම හා සම්බන්ධ විය හැකිය.
• පුනරාවර්තන පෙනහළු ආසාදන: නැවත නැවතත් නියුමෝනියාව හෝ බ්රොන්කයිටිස් (Bronchitis) ඇතිවීම.
• මුහුණේ හෝ බෙල්ලේ ඉදිමීම: මෙය පෙනහළු පිළිකාවේ සංකූලතාවයක් වන සුපිරි වීනා කැවා සින්ඩ්‍රෝමයේ ලකුණක් විය හැකිය.
• ඔබේ ඇඟිලිවල පෙනුමේ වෙනස්කම්: ඇඟිලි තුඩු පළල් වීම (ක්ලබ් හැඩති වූ ඇඟිලි තුඩු).

සටහන: මෙම රෝග ලක්ෂණ බොහොමයක් වෙනත් රෝග නිසා ඇති විය හැක, එබැවින් ඔබට කිසියම් අදාළ රෝග ලක්ෂණ ඇත්නම් වෛද්‍යවරයෙකු හමුවීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. පෙනහළු පිළිකා සඳහා ඵලදායී ප්‍රතිකාර සඳහා කල් ඇතිව හඳුනා ගැනීම සහ රෝග විනිශ්චය ඉතා වැදගත් වේ.

සාරාංශය

පෙනහළු පිළිකාවේ රෝග යාන්ත්‍රණය ආරම්භ වන්නේ පිළිකා කාරක මගින් ඇතිවන ජානමය සහ අපිජානමය හානිවලින් වන අතර, ඉන් පසුව පූර්ව පිළිකා ඇතිවීමට හේතු වන අණුක වෙනස්කම් සිදු වේ. මෙම වෙනස්කම් කාලයත් සමග අසාමාන්‍ය සෛල බවට පරිවර්තනයවේ. කුඩා ශ්වසන මාර්ගවල ආස්තරනයේ හා ගර්ත වල අපිච්ඡදයේ පාදස්ථ පටලයට පිටතින් මෙම අසාමාන්‍ය සෛල එකතු වීම හේතුවෙන් පෙර පිළිකාව ඇති වේ. පෙර පිළිකාවේ මේ අසාමාන්‍ය සෛල, ඒවා දරාසිටින අපිච්ඡදයේ පාදස්ථ පටලය පසාරුකරගෙන, යාබද පෙනහළු පටක ආක්‍රමණය කරමින්, පිළිකාවක් බවට පත්වේ.

පිළිකාව පෙනහළු වලින් ආරම්භ වී ලේ නහර හා වසා වාහිනී හරහා වසා ගැටිති හෝ මොළය වැනි ශරීරයේ අනෙකුත් අවයව වලට පැතිර යා හැක. කුඩා සෛල නොවන පෙනහළු පිළිකා කුඩා සෛල පෙනහළු පිළිකා වලට වඩා බහුලව දක්නට ලැබේ. විවිධ වර්ගයේ පෙනහළු පිළිකා වෙනස් ලෙස වර්ධනය වන අතර ඒවාට වෙනස් ලෙස ප්‍රතිකාර කරනු ලැබේ. දුම්පානය වෙනස් කළ හැකි වැදගත්ම අවදානම් සාධකය වේ. පෙනහළු පිළිකා ප්‍රතිඵල වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා කල් ඇතිව හඳුනා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.

කළ යුතු දේ

• බහුතරයක් පෙනහළු පිළිකා ඇතිවන්නේ දුම්පානය නිසා බව දැනගැනීම.
• පෙනහළු පිළිකා ඇති බොහෝ දෙනෙකුට ප්‍රමාද වන තුරු රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන බව දැනගැනීම.
• බොහෝ පෙනහළු පිළිකා හඳුනාගන්න විට එය අනෙක් අවයව වලට පැතිරී ඇත. එවැනි පිළිකාවක් සුවක නොහැකි තරම්ය. එනිසා වැලකීමට දැඩි අවධානයක් යොමු කිරීම.
• පෙනහළු පිළිකා යාන්ත්‍රනය අවබෝධ කර ගැනීම.

නොකළ යුතු දේ

• පෙනහළු පිළිකාවක රෝග ලක්ෂණ නොසලකා හැරීම.  
• දුම් පානය කිරීම.